PSiKOSOSYAL GELiSiM DÖNEMLERi
Kuramci, Erikson a gore, gelisim yasamin tumune
yayilmaktadir.Bu kuramcinin belirttigi gelisim evrelerinden bazilari,
yas sinirlari kesin olmamakla beraber, söyledir:
1-Oral dönem (0 1 yas...güven ya
da güvensizlik):
Bu dönemde cocugun cevresiyle etkilesimi, güven
ya da güvensizlik duygularinin yerlesmesinde etkilidir.Bebegin
annesiyle olan iliskisi onun herseyidir.Dolayisiyla bebegin ihtiyac
ver gereksinimlerinin karsilanmasi, anne ile bebek arasinda karsilikli
anlayis ve guvenin olusmasini saglar.
Bu temel duygunun gelisimi ise ilerideki yillarda
bieryin cevresiyle kurdugu ilsikilerde kendine guven duymasi demektir.
Kendine guvenen kisiler, kendi degerlerinin bilincinde
olarak, digerleriyle daha rahat ve sevgi dolu iliskiler kurarlar.
2- Anal- kas donemi ( 1 3 yas....özerklik
ya da utanc ve kararsizlik.)
Bu dönemdeki fiziksel olgunluk, bebeklerin
emeklemelerine, yürüyüp kosmalarina olanak saglar.Bu
durum da kisilik acisindan özerklik ve bagimsizlik demektir.
Ayrica, tuvaletegitiminin verildigi bir donem olarak
ta onemlidir..bu donemde ebeveynler tuvalet egitimi sirasinda
baskici ve sert tutumlari ile cocukta bir cok nevrozon yerlesmesine
neden olabilirler..dolayisiyla, cocugu tuvalete alistirirken oncelikle
fiziksel olgunluga erismesi beklenmeli sonrasinda da yumusak ancak
kararli bir egitsel tutum sergilenmelidir..diskisini veya çisini
kaciran cocuk korkutulmamali, cezalandirilmamalidir.
Bu evrede cezalandirilan, kisitlanan ve bagimli
olmaya yonlendirilen cocuklar, ileriki yaslarinda bastirilan ofke
ve utanci yasarlar, kararsiz yetiskinler olurlar.
3- Cinsel dönem ( 3 5 yas....girisim
ya da sucluluk duygulari)
Cocugun cevresindeki her seye ilgi ve merakla yaklastigi
donemdir.Bu nedenle de girisimcidir, arastiricidir, surekli sorar,
ogrenmek ister, hareketlidir.
Bu donemde, cocugun ana babasina olan cinsel ilgisi
de söz konusu olablir.(Freud u odipal ve elektra kompleksleri).
Ana babanin elestirel yaklasimi ve ya cocugun merakini
örseleyici tutumlar, sucluluk duygusuna neden olacaktir..Dolayisiyla
bu donemde cocugun merek ve ilgisini destekleyici, sorularina
cevap verici yaklasimlar, özgüvenin olusmasinda da etkili
olacaktir.
4- Gizil dönem ( 6 11 yas...beceri ya
da asagilik duygulari)
6 11 yaslari arasindaki bu donem , surekli
etkinlik icerisinde olan okul cagi cocugunu kapsar.Cocuga amaclarinin
ve hedeflerinin degerli oldugu hissettirilirse ve desteklenirse,
becerileri ve arastirici yani gelisir.
Bu donem cocugun hayatina "ögretmen"
kavraminin girdigi donemdir. Okul problemleri basgösterir.ogretmen
ve ailenin isbirlig cok önemlidir.
5 - Ergenlik dönemi
Kimlik arayisi, dis gorunum ve begenilme arzusu
baskindir.Orta okul donemine denk dusen bu surecte, cinsel uyanisla
beraber yani ruhsal tepki ve davranislar gelisir..
Ergen kendini begenmez, surekli kusur arar, elestirilere
asiri duyarlidir, hircin ve kavgaci olur..
Derslere ilgi azalir, ebeveynle iliskiler kopar,
arkadaslar ön plana cikar, bencillik, yasaklara tepki baslar,
duygusal gel-gitler artar..
Kisaca, gencin, sudan cikmis baliga dondugu cok
firtinali bir donemdir..
Dusunme yetenegi gelisirken, ilgi alanlari cesitlenir.Cosku,
hayal, idealizm yogunlasir.
Kimlik karmasasinin yasandigi bu donemde, yine baskic,
anlayissiz ve cezalandirici ana baba tutumlari, ergenin isini
daha da guclestirir..
Saglikli cinsel egitim icin ebeveyn ve ergen diyalogu
sarttir..
Yetiskinler unutmamalidirlar ki..
Her yetiskin ergen olmustur, ancak ergenler yetiskin
olma yolundadirlar..destek, sevgi , ilgi ve analyis beklerler...